Omschrijving

Zaanse deurkalven van 1592 tot heden Deurkalven zijn er in soorten en maten. De horizontale balk dorpel tussen de deur en het bovenlicht kent veel variëteiten, soms sober uitgevoerd met slechts een jaartal, dan weer uitbundig met allerlei fraai gesneden voorstellingen. Deurkalven waren in vroeger eeuwen feitelijk de voorlopers van de huisnummers.   Met deurkalven is ook iets opmerkelijks aan de hand. Soms reizen ze van hot naar her. Ze zitten niet meer op hun oorspronkelijke plek en overleefden de sloop om elders weer op te duiken. Ze bleven gespaard, waarschijnlijk omdat er iets bijzonders vanuit ging of omdat het ambachtelijke houtsnijwerk bewondering opriep. Bij een verbouwing werden ze soms weer op een andere plaats van het oorspronkelijke huis aangebracht, maar ook kregen ze niet zelden een nieuw leven aan een ander pand, elders in de streek. Een vroege vorm van recycling. In de Zaanstreek zijn nog een flink aantal deurkalven te ontdekken. Van weer andere rest alleen een foto. Maar allemaal hebben ze hun eigen verhaal. Die verhalen omvatten ruim vier eeuwen, vanaf het oudst bekende deurkalf uit 1592 tot de meest recente exemplaren uit het heden.   De zoektocht naar het verhaal achter de deurkalven uit de 17e en 18e eeuw betekent als vanzelf een duik in de historie, naar de bewonersgeschiedenis van het betreffende pand, naar de Zaanse houtbouw door de eeuwen heen met het wisselend kleurgebruik en de modetrends van de gevels. Kortom een gevarieerde ontdekkingsreis door het Zaans historisch erfgoed in een boek dat deurkalven als verbindend thema heeft.    Ook deurkalven blijken onderhevig aan trends. In de loop van de 18e eeuw raakten ze gaandeweg uit de gratie als versieringsobject. De laatste tientallen jaren duiken ze echter weer op in de Zaanstreek. Het deurkalf lijkt bezig aan een voorzichtige opmars. Met regelmaat zijn er weer bewoners van Zaanse woningen die hun panden sieren met een jaartal of tekst in een deurkalf. Fotografie:      Jeroen Breeuwer